ดอกอัญชัญ (Blue Pea, Blue Vine, Butterfly Pea, Pigeon Wings) พืชชนิดนี้เป็นไม้เลี้อยที่ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด กลีบดอกเป็นรูปทรงฝาหอย จะมีสีม่วงที่เจออยู่ทั่วไป แต่ปัจจุบันสามารถหาซื้อสีขาว สีฟ้าได้ง่ายขึ้นถ้าไปดูจากกลุ่มดอกไม้กินอาจจะได้เห็นแบบสีผสม หรือแบบด่างก็มี
ลักษณะของกลีบดอกจะมีแบบชั้นเดียว กับกลีบดอกแบบซ้อน ออกดอกตลอดทั้งปี พืชชนิดนี้จัดเป็นไม้เถาที่นิยมปลูกในบ้าน เนื่องจากดูแลง่าย (เทวดาเลี้ยง) เพียงแต่ต้องหาหลักให้เกาะดีๆ ใช้เวลาไม่นานจะกลายเป็นพุ่มใหญ่อย่างรวดเร็ว
ถ้าถามว่าอัญชันสามารถทำอะไรได้บ้าง ถ้าแนวๆ ความสวยความงาม ใช้ทาคิ้ว หมักผมให้ดกดำ เงางาม ถ้าเด็กเล็กคนไหนผมบาง คิ้วบาง หรือมีแนวโน้มว่าจะเหม่งในอนาคต จะเห็นย่า ยาย เอาดอกอัญชัญมาล้างน้ำแล้วขยี้ๆ ที่ผมหรือคิ้วบ่อยๆ จะเป็นยาปลูกผม (ขนคิ้ว) ทำให้คิ้วหรือผมขึ้นและดกดำสวย เนื่องจากในดอกอัญชัญมีสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) จากธรรมชาติและเป็นเม็ดสีที่ชื่อ สารแอนโธไซยานิน ซึ่งมีคุณสมบัติเพิ่มการไหลเวียนของเลือดในหลอดเล็กๆ ทำให้เลือดไปเลี้ยงรากผมมากขึ้น แต่วิธีนี้ได้ผลกับเด็กมากกว่าผู้ใหญ่ แต่ผู้ใหญ่สามารถใช้น้ำดอกอัญชัญคั้นหมักเพื่อบำรุงรากและผมให้ดกดำได้ แต่รักษาอาการผมร่วงอาจจะยาก เพราะสำหรับผมร่วงมันมีหลายสาเหตุ เช่น ความเครียด หรือกรรมพันธุ์
แบบที่ 2 คือ กิน แต่ถ้าจะกล่าวถึงการนำดอกอัญชัญมาใช้ในการทำอาหารล่ะก็ มีหลายแบบแต่หลักๆแล้วจะใช้น้ำดอกอัญชัญมาผสมในขนม เครื่องดื่ม ซึ่งวิธีการคั้นน้ำดอกอัญชัญ ควรเก็บดอกอัญชัญก่อนแดดออกเดี๋ยวเหี่ยว ล้างน้ำให้สะอาดอย่างเบามือ สะเด็ดน้ำก่อนเด็ดส่วนก้านที่สีเขียวทิ้งไป จึงนำมาต้มในน้ำ หรือจะใช้วิธีปั่นกับน้ำก็ได้ แล้วกรองด้วยกระชอนหรือผ้าขาวบางจะได้น้ำดอกอัญชัญเก็บไว้ใช้
แต่ถ้ามีดอกอัญชัญสดเยอะมาก อาจจะนำมาล้างน้ำให้สะอาด สะเด็ดน้ำให้แห้งก่อนใส่ถุงหรือภาชนะปิดสนิทแล้วแช่แข็ง หรือตากลมให้แห้งจะช่วยยืดอายุการเก็บได้ แต่สีของดอกแห้งจะไม่สวยเท่ากับดอกสด
การนำดอกอัญชัญมาใช้ในการประกอบอาหาร
- ทำน้ำสมุนไพร โดยการต้มดอกอัญชัญที่เด็ดกลีบเลี้ยงและขั้วออกแล้วกับน้ำเปล่า อาจจะใส่ใบเตยให้มีกลิ่นหอม พอน้ำเดือด และเมื่อได้สีเข้มตามต้องการแล้วตักดอกออก ดื่มเย็น หรือร้อนตามสะดวก อาจจะใส่น้ำตาลหรือน้ำผึ้งเล็กน้อย หรือใส่น้ำมะนาวให้มีรสเปรี้ยวนิดก็ใช้ได้
- ทำชาดอกอัญชัญ โดยการเด็ดเอาเฉพาะกลีบดอกอัญชัญที่ล้างสะอาดแล้ว มาตากลมให้แห้ง อย่าตากแดดแรงๆ เพราะความร้อนจากแสงแดดจะทำให้สารต่างๆ ระเหย หรือหายไป นำมาชงกับน้ำร้อนจะได้ชาดอกอัญชัญไว้ดื่ม
- ทำขนม โดยเฉพาะอย่างยิ่งขนมไทยหลายชนิด เช่น ขนมชั้น ขนมเรไร ขนมขี้หนู ขนมน้ำดอกไม้ ขนมบุหลันดั้นเมฆ และอีกมากมายนิยมใช้สีจากดอกอัญชัญแต่งสีให้สวยงาม แต่ถ้าอยากให้เป็นสีม่วงให้เติมน้ำมะนาวไปเล็กน้อยจะเปลี่ยนจากสีน้ำเงินเป็นสีม่วง และขอเตือนว่าเวลาผสมสีขอให้ท่องไว้ว่า ขนมไทยแท้ๆ สีจะไม่ฉูดฉาดม เน้นโทนสีพาสเทลเป็นหลัก
- หุงข้าว ควรจะใช้ข้าวสารขาวมาหุงด้วยน้ำคั้นจากดอกอัญชัญ สีจะเข้มหรืออ่อนขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำดอกอัญชัญว่ามากหรือน้อย วิธีนี้จะทำให้ข้าวมีสีสวย หรือจะใช้ทำข้าวเหนียวมูนก็ได้ โดยนำข้าวเหนียวมาแช่น้ำดอกอัญชัญข้ามคืนก่อนนำไปนึ่ง หรือจะเอาดอกอัญชัญใส่หม้อหุงข้าวพร้อมน้ำและข้าวแล้วหุงพร้อมกันไปเลยก็ได้ แต่อาจจะต้องมานั่งตักดอกอัญชัญออกก่อนเสิร์ฟ หรือถ้าไม่คิดมากก็ตักทานไปเลยก็ได้ไม่ว่ากัน
- รับประทานสด เช่น ใส่ในข้าวยำ ทำยำดอกอัญชัญ หรือจะกินกับน้ำพริกก็ได้แต่ดอกอัญชัญจะต้องสะอาด ปราศจากยาฆ่าแมลง ซึ่งแปลว่าควรจะปลูกไว้กินเองดีที่สุด หรือนำไปชุปแป้งทอดกินก็อร่อย ยิ่งถ้าได้แป้งแบบเทมปุระจะยิ่งกรอบมาก
นอกจากทำอาหารแล้วยังสามารถใช้ดอกอัญชัญสดมาตกแต่งอาหาร (Food Presentation) ได้ด้วย เนื่องจากดอกอัญชัญเป็นดอกไม้ที่ปลูกง่าย ออกดอกทั้งปี แถมออกดอกทีมีมาก รูปทรงสวย เหมาะสำหรับนำมาใช้ในการตกแต่งอาหาร ขนม หรือเครื่องดื่มให้ดูน่าสนใจสำหรับผู้ที่จัดงานเลี้ยงในบ้าน แต่ไม่อยากลงทุนมาก เลือกดอกสด คัดที่สวยๆ ใส่ลงในแก้วเครื่องดื่ม หรือใช้ไม้แหลมๆ เสียบก้านก่อนวางพาดบนแก้วน้ำ หรือภาชนะเพื่อตกแต่งอาหารก็ได้
