บนที่ดินที่ลาดชันและมีขนาดจำกัดในย่านใจกลางเมืองบริสเบน (Brisbane) ประเทศออสเตรเลีย โครงการ Tighty Whitey House ได้เข้ามานิยามคำว่า “ความเป็นไปได้” ของการสร้างสรรค์ที่อยู่อาศัยในพื้นที่เมืองที่มีขนาดเล็ก ซึ่งออกแบบโดย Maytree Studios โครงการนี้ได้ท้าทายแนวคิดดั้งเดิมเกี่ยวกับขนาด ความเป็นส่วนตัว และความหนาแน่น พิสูจน์ให้เห็นว่าการออกแบบที่ชาญฉลาดและการควบคุมอย่างมีวินัย (Restraint) สามารถสร้างความเอื้อเฟื้อให้เกิดขึ้นได้ในสภาพแวดล้อมที่จำกัดที่สุด
แทนที่จะเลือกวิธีรื้อถอนกระท่อมของคนงานยุคหลังสงครามที่เรียบง่ายหลังเดิม สถาปนิกกลับเลือกที่จะบูรณะโครงสร้างไม้ดั้งเดิมนี้ไว้ เพื่อเชิดชูคุณค่าทางมรดก พร้อมทั้งมอบบทบาทใหม่ให้กับมัน สวนหย่อมด้านหน้าและรั้วเตี้ยๆ ได้เข้ามาฟื้นฟูความสัมพันธ์ฉันมิตรกับเพื่อนบ้านอีกครั้ง ซึ่งเป็นการส่งเสริมการเชื่อมโยงกับชุมชนมากกว่าการปลีกวิเวก ประตูทางเข้าด้านข้างที่สุขุมถูกจัดวางให้กระท่อมเดิมทำหน้าที่เป็นพื้นที่ส่วนตัวสำหรับลูก ๆ ทั้งสามคนของครอบครัว ขณะที่ผู้มาเยือนจะถูกนำทางผ่านทางเดินในสวนอันเขียวชอุ่มไปยังหัวใจหลักของการใช้ชีวิตส่วนรวมที่ด้านหลังบ้าน
ส่วนต่อเติมใหม่ถูกออกแบบให้ “กางออกในแนวตั้ง” แทนที่จะขยายออกไปด้านข้าง โดยให้ความสำคัญกับ ปริมาตร (Volume) มากกว่าความเกินพอดี บันไดที่มีความสูงถึงสามชั้น (Triple-height stair) ทำหน้าที่เป็นทั้งช่องแสงขนาดใหญ่ (Light Well) และเป็นแกนเชื่อมต่อหลักที่ดึงแสงธรรมชาติลงลึกสู่ใจกลางบ้าน และเชื่อมโยงทุกชั้นเข้าด้วยกันอย่างเป็นภาพ
- กระท่อมที่ถูกปรับปรุงใหม่รองรับห้องนอนและห้องพักรอง (Secondary Dwelling) ที่ซ่อนอยู่ด้านล่าง
- ส่วนต่อเติมร่วมสมัยทางด้านหลังบรรจุพื้นที่ห้องครัวและพื้นที่นั่งเล่น ซึ่งปิดท้ายด้วยห้องพักผ่อนของพ่อแม่ที่อยู่ชั้นลอฟท์ (Lofted Parents’ Retreat)
งานบิลต์อิน (Custom Joinery) และการซ้อนชั้นของพื้นที่อย่างพิถีพิถัน ทำให้ทุกตารางนิ้วรู้สึกกว้างขวางและมีจุดประสงค์ที่ชัดเจน
ลานเฉลียงกลางแจ้งที่หันไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือช่วยขยายพื้นที่ใช้ชีวิตออกไปสู่ภายนอก โดยมีขอบเขตที่เป็นสีเขียวช่วยลดความกระด้างของขอบเขตเมือง พร้อมทั้งมอบความเป็นส่วนตัวและร่มเงา หลักการออกแบบเชิงรับ (Passive Design Principles) ทั้งการวางทิศทาง การระบายอากาศตามแนวขวาง (Cross Ventilation) และการบังแดด ถูกนำมาใช้เพื่อให้บ้านตอบสนองต่อสภาพแวดล้อมได้อย่างยั่งยืน โดยไม่ต้องพึ่งพาความซับซ้อนทางเทคโนโลยี
ความซื่อสัตย์ทางวัสดุ (Material Honesty) คือนิยามของโครงการนี้ รูปทรงใหม่ที่หุ้มด้วยเหล็กสีขาวคมชัดและหลังคาจั่วเดียว (Singular Gable Roof) สร้างความตัดกันที่โดดเด่นกับกระท่อมไม้ตีซ้อนเกล็ดที่ดูบอบบาง ภายในบ้าน วัสดุอย่างไม้ เหล็ก และการฉาบผนังด้วยปูนขาว (Limewash) นำมาซึ่งพื้นผิว (Texture) สัมผัส (Tactility) และความอบอุ่น เพื่อเฉลิมฉลอง ‘ความไม่สมบูรณ์แบบ’ และทำให้บ้านสามารถเกิดคราบความเก่า (Patina) ไปตามกาลเวลา
โดยแก่นแท้แล้ว Tighty Whitey House คือโครงการที่ยึด มนุษย์เป็นศูนย์กลาง (Human-centred) และใส่ใจชุมชน (Community-minded) ทุกการตัดสินใจสะท้อนถึงวิถีชีวิตของครอบครัวอย่างแท้จริง ทั้งพื้นที่สำหรับการรวมตัว การปลีกตัว และพิธีกรรมประจำวันที่เชื่อมโยงพวกเขากับเพื่อนบ้านและถนนหนทางภายนอก ผลลัพธ์ที่ได้แสดงให้เห็นว่าการเพิ่มความหนาแน่นของที่อยู่อาศัย (Densification) สามารถทำได้อย่างสง่างาม ความยั่งยืนสามารถเป็นเรื่องง่าย และบ้านที่เรียบง่ายก็สามารถมีความงามที่ยิ่งใหญ่ได้
Architect: Maytree Studios
